ساتیاجیت رای؛ خالق تحول در سینمای هند - عینک دایره ای

به گزارش عینک دایره ای، رای سنت ها و فرهنگ، هند را به دنیا معرفی و بر همگان ثابت کرد که سینما تنها مخصوص کشورهای صنعتی و پیشرفته نیست و می توان بارقه های تمدن را هم در کشور های کوچک به وسیله صنعت سینما به نمایش گذاشت.

گروه فرهنگ و هنر عینک دایره ای- زهرا قربانی رضوان؛ سینمای هند با نام ساتیاجیت رای در سراسر دنیا معرفی می گردد. سنت ها و فرهنگ هند به وسیله رای به دنیا معرفی گردید. او علاوه بر اینکه سینمای کشور خود را به بالاترین درجه رساند بلکه ریشه مستحکم سینمای آسیا را هم به دنیا عرضه کرد. او بر همگان ثابت کرد که سینما تنها مخصوص کشورهای صنعتی و پیشرفته نیست و می توان بارقه های تمدن را هم در کشور های کوچک به وسیله صنعت سینما به نمایش گذاشت.

او در سال 1921 در یکی از شهرهای هند به نام کلکته متولد شد. او در کنار خانواده ای سرشناس پرورش یافت. پدربزرگ او شاعر بود و هنر نزد خاندان رای جایگاهی مهم داشت و همین امر منجر شد تا ساتیاجیت رای خود نیز در نوجوانی شعر بگوید و قدم به عرصه هنر گذارد. او در کنار خانواده ای فرهنگ دوست تربیت شد و انتها برای ادامه تحصیل در رشته نقاشی به کی از دانشگاه های کلکته رفت. در این زمان بود که عقاید و باور هایش رشد و پرورش یافت و دنیا بینی اش توسعه پیدا کرد. در دوران کودکی در شهر کلکته تعداد فیلم اندکی به نمایش در می آمد که بیشتر آنها آمریکایی و یا اروپایی بودند.

به واسطه حضور پودفکین و آیزنشتاین فیلم های روسی نیز منتشر می شد که سبب آشنایی ساتیاجیت رای با آنها شد بعلاوه حضور جدی ساتیاجیت رای در سینما درست زمانی بود که ژان رنوار فیلمساز مشهور فرانسوی برای ضبط و فیلمبرداری فیلم رودخانه که بخشی از وقایع آن در هند می گذشت به این کشور سفر کرد. این اولین آشنایی حرفه ای رای با سینما بود که سبب فوران احساسات او شد. او بین سالهای 1946-1947 بصورت جدی کارگردانی را دنبال کرد و در سال 1947 انجمن فیلم مستقل خود را تاسیس کرد و به نوشتن فیلمنامه و ساخت فیلم مشغول شد. از جمله فیلم های او می توان به پاترپانچالی، اتاق موسیقی، دشمن مردم، باغ وحش، مرد مقدس، مخالف و رستگاری اشاره نمود.

او سخت کوشش کرد تا انتها در سال 1955 فیلم پاترپانچالی در سینما های کلکته به نمایش عایدی. استقبال بی نظیر تماشاگران سبب شد تا در سرتاسر هند سخن از حضور سبکی متفاوت به میان آید. در این فیلم خبری از دروغ و خیالبافی تصویری نبود و طاهر متفاوت از دیگر آثار داشت. فلیمی که نشان دهنده قشر پایین جامعه هند بود روایتی از داستان زندگی یک خانواده فقیر برهمن را بازگو می کرد که دچار مسائل شدید اقتصادی هستند. این فیلم توانست در سرتاسر دنیا همجون کن، نیویورک، برلین پخش گردد و همراه با آن وایزی را ردیافت کند. یکی از این جوایز جایزه هیئت داوران جشنواره کن تحت عنوان برترین سند انسانی بود.

ساتیا جیت رای درباره فیلم چنین می گوید:زمان زیادی صرف پیدا کردن تهیه نماینده برای این فیلم گذشت. هیچ یک از تهیه نمایندنمایندگان حاضر به سرمایه گذاری نبودنند انتها خود ساتیاچیت رای با تمام سختی خود مسئولیت تهیه فیلم را برعهده گرفت. تا جایی که مجبور شد کتاب ها کتابخانه خود را بفروشد تا هزینه ساخت تامین گردد. در هفته های اول فیلم فروش چندانی نداشت اما به مرور زمان رای با انبوهی از تماشاگران روبه رو شد.

او معتقد بود: هیچ گاه گمان نمی کردم که هیچ یک از فیلم های من بویژه پاترپانچالی در هند و با در سطح بین المللی به نمایش عمومی درآید اما نشانه ای وجود دارد که اگر فیلمساز بتواند احساسات کلی و ارتباطات همگانی کاراکترهای فیلمش را به خوبی به تصویر بکشد می تواند سد های ارتباطی را شکسته و با همه آدم ها به هر زبانی که صحبت می نماید به تبادل نظر بنشیند.

او به واسطه حضور در انگلستان و تماشای فیلم های دسیکا با نئورئالیست ایتالیا آشنا شد. تماشای فیلم سارق دوچرخه او تاثیری شگرف داشت و این اطمینان خاطر را به او داد که می توان از بازیگران غیر حرفه ای نیز استفاده کرد و نتایج خوبی به دست آورد.

او با آثار ماندگار خود ثابت کرد که در کشوری همانند هند می توان خارج از قواعد صنعت و تجارت پرزرق و برق سینما حضور پیدا کرد. رای برای خلق آثارش از رمان ها و داستان های موجود استفاده می کرد علاوه بر اینکه خود نیز آثارش را می نوشت. سینمای ساتیاجیت در خدمت بیان مسائل و مسائل هند است و معتقد بود خود را در خدمت بیان حوادث روزمردم و مخاطبان اش قرار می داد. فیلم هایش به شدت هندی هستند و باتوجه به معضلات هند ساخته شده اند و این گاهی فهم فیلم های او را برای مخاطبان غیر هندی سخت می نماید. او بلوغ فعالیت های خود را در دوران ابتدایی آثارش نشان داد.

علاقه بسیاری داشت تا با ساختمان روایتی ساده فعالیت خود را ادامه دهد و هنگام ساخت فیلم مخاطبان خود را افراد محلی می دانست و سعی داشت آنها با فیلم های رای همذات پنداری نمایند. او تمام کوشش خود را می کرد تا مفهوم را در آثارش حفظ کند. فیلم های ساتیاجیت رای با مردم سخن می گوید و مسایل زندگی آنها را بیان می کرند.

در سینمای هند جایگاه زنان در فیلم ها صرفا پرنماینده صحنه بود اما رای این جایگاه را تغییر داد. زنان بصورت پررنگ تر و در نقش های کلیدی تر به ایفا نقش می پرداختند. او در ارتباط با حضور زنان در آثارش چنین می گوید: حضور قوی زنان در فیلم های من بیشتر اوقات بازتاب آن چیزی است که نویسنده اصلی داستان نوشته و این کار من نوعی تایید بر نقطه نظرات آن نویسنده است اما در کنار این مسئله این حرکت نتیجه بازتاب گرایش ها و تجربه شخصی خود من از این قشر نیز هست. بعضی از زنان دارای شخصیت های قوی تری نسبت به مردان هستند و از صداقت بیشتری برخوردارند. این نوع کاراکتر مونثی که من مایلم در فیلم هایم حضور داشته باشد کاراکتری است که بیشتر و بهتر از مردان می تواند با محیط پیرامون خود کنار بیاید.

اصلی ترین کتاب هایی که رای مطالعه می کرد در قالب مطالب سینمایی بود. همزمان با ساتیاجیت رای کارگردانانی چون فلینی، کوروساوا، برگمن در کشورهای دیگر مشغول ساخت فیلم خود بودنند. او توانست سی و شش فیلم متفاوت را در کارنامه کاری خود ثبت کند که هر یک نشان دهنده هنر و خلاقیت بی نظیر این کارگردان هنری بود. در نهایت رای به علت سکته قلبی و با حالی وخیم هنر فیلم سازی را ادامه داد. و انتها آخرین فیلم خود را با نام غریبه ساخت و این فیلم ملقب به وصیت نامه هنری رای نام گرفت. ساتیاجیت رای شاعر سینما و کارگردان سرشناس هندوستان در 23 آوریل در سن 70 سالگی درگذشت.

انتهای پیغام/